Podsumowując i postanawiając

Autor: Andre Martins de Barros

Tyle ostatnio podsumowań na blogach, że aż się poczułam zmobilizowana. 

Nie zamierzam jednak liczyć przeczytanych książek ani zobowiązywać się, że przeczytam więcej w roku kolejnym. Przeczytałam tyle, ile mogłam, na ile pozwala mój tryb życia i ile sprawiło mi przyjemność. Jako że przewidywana długość roku 2011 również wynosi 12 miesięcy, podejrzewam, że przeczytam ich z grubsza tyle samo. Parę zobowiązań  chcialam jednak podjąć. 

Zobowiązuję sie wobec siebie samej, ale robię to publicznie, wdrażając tym samym w życie tzw. metodę de Gaulla (ponoć kiedy de Gaulle chciał rzucić palenie, powiedział o tym wszystkim dookoła i potem musiał rzucić, żeby nie było, że słowo de Gaulla nic nie znaczy). 

A więc, ehem ehem, zaczynam.

W roku pańskim 2011 obiecuję solennie:

 1. 

Nie kupować zbyt wielu książek

Tak jest - to nie żart. Główną przyczyną jest konieczność oszczędzania (nie oszukujmy się, gdybym była bardzo bogata, nic by mnie nie powstrzymało od zakupów - pewnie miałabym osobny pokój do ustawiania stosików). 

 

Poza tym jednak przez ostatni rok zgromadziłam na półkach taki zasób nieprzeczytanych książek, że spokojnie starczy mi na cały rok, zwłaszcza, że mam blisko domu trzy nie najgorzej zaopatrzone biblioteki i uwielbiam do nich chodzić. Kupuję książki, które naprawdę chcę przeczytać, nigdy w ciemno, skuszona okładką, dlatego ustawianie tych upragnionych na półce i trzymanie ich tam nieprzeczytanych przez miesiące i lata (podczas których będę kupować kolejne i też je tam dostawiać) jest bez sensu, co właśnie do mnie dotarło. Oznajmiam więc, że wolno mi kupować książki tylko w miesiącach, które mają w nazwie literkę... r. Tak to sobie wymyśliłam :) I, tak, wiem, że będzie ciężko.

2.

Nie zgłaszać się do wyzwań czytelniczych

Wyzwania czytelnicze słuszne są i chwalebne, a do tego jeszcze ciekawe i pouczające. Niestety, ja, primo, i tak się nie wyrabiam w założonym terminie, secundo - na ogół mam wtedy chęć czytać coś zupełnie innego niżby wynikało z wyzwania i tertio - ponieważ książki wyzwaniowe na ogół nie są tymi, które aktualnie mam na półce, kończy się to generowaniem nowych stosików (na starych stosikach).  Rzecz jasna jest to założenie na najbliższy rok - jak już pozbędę się swoich nieprzeczytanych zapasów, mogę znowu szaleć. Dzięki wyzwaniom poznałam m.in. cudowną literaturę amerykańskiego Południa i podejrzewam, że dużo jeszcze takich niespodzianek mogę odkryć w kolejnych wyzwaniach.

3.

Czytać więcej klasyki

Optymalnie byłaby to jedna książka z kanonu na miesiąc, ale bądźmy realistami i nie zakładajmy niczego z góry ;)  Wszystkie te nowości oglądane na Waszych blogach kuszą i mamią, i sprawiają, że nie zostawiam już czasu na książki wydane w poprzednich wiekach. A szkoda, bo kiedy wymieniam książki, które w całej mojej czytelniczej karierze zrobiły na mnie największe wrażenie, to jest to zwykle literatura "z kanonu". Uwzględniam tu też klasykę popularną (to wyzwanie zresztą kusiło mnie specjalnie) - po prostu wszystko, czym zaczytywały się pokolenia od roku 2000 wstecz.

Swoją drogą za komplet klasyki w okładkach autorstwa Coralie Bickford Smith byłabym w stanie popełnić jakąś zbrodnię.

I to by było na tyle... Pomysłów mam jeszcze dużo, ale nie będę przesadzać, bo potem postanowienie sobie, a życie czytelnicze sobie :)

Szczęśliwego roku 2011

zarówno czytelniczo,

jak i na wszystkich innych frontach

 

Koniec z igrzyskami

Suzanne Collins

Kosogłos/Mockingjay

Trylogia "Igrzyska śmierci" t. 3

Media Rodzina 2010

audiobook

czyta: Anna Dereszowska

Trudno napisać recenzję trzeciego tomu, nie zdradzając zupełnie nic z akcji poprzednich. Uprzedzam więc tych, którzy nie czytali dwóch pierwszych tomów trylogii - ale planują - że może mi się wymknąć jakiś spoiler, chociaż nie będę opisywać akcji, a głównie swoje wrażenia.

Tym, którzy nigdy nie zetknęli się z trylogią, wyjaśniam, że akcja "Igrzysk śmierci" toczy się w bliżej nieokreślonych czasach (przyszłość lub rzeczywistość alternatywna), w państwie Panem, które składa się z Kapitolu i 12 dystryktów. W Kapitolu znajduje się siedziba rządu i mieszkają tam wszyscy uprzywilejowani mieszkańcy. Dystrykty zajmują się przemysłem, rolnictwem itp., dostarczają  towary do Kapitolu, a ich mieszkańcy na ogół klepią biedę. Na pamiątkę buntu dystryktów, który miał miejsce 75 lat wcześniej, corocznie urządzane są tzw. głodowe igrzyska, na których dzieci wybrane z dystryktów (z każdego chłopak i dziewczyna) walczą na śmierć i życie, a wszystko to ma oprawę gigantycznego show i jest na żywo transmitowane w telewizji. W kolejnych igrzyskach pojawia się jednak Katniss Everdeen, dziewczyna która igra z ogniem, i która stanie Kapitolowi kością w gardle, przewracając cały porządek świata do góry nogami.

Czekałam na Kosogłosa bardzo niecierpliwie - oba poprzednie tomy skończyły się tak, że po prostu trzeba było się dowiedzieć, co będzie dalej. Cenna umiejętność u pisarza. Zresztą nie da się ukryć, że Autorka doskonale konstruuje swoje powieści - są "zbudowane" ze scen akcji i scen 'psychologicznych" w idealnych jak dla mnie proporcjach. Ostatnio oczekuje od książek przede wszystkim tego, że mnie zabawią - porwą w inny wymiar, wciągną w cudze życie, oderwą od ziemi. Oczywiście, cudownie, jeśli byłaby to jednocześnie literatura głęboka, skłaniająca do przemyśleń i piękna językowo, ale to nie jest priorytet. Takie książki akurat nie na każdej półce rosną, jeśli na takie trafię - wspaniale, jeśli nie - wystarcza mi dobra rozrywka.

Kosogłos - chociaż nie zalicza się do literatury wysokiej - przemówił do mnie psychologiczną prawdą. Wreszcie powieść przygodowa, w której bohaterowie nie przedzierają się przez zastępy wrogów niedraśnięci na ciele i duszy. Nie potrafią sobie filozoficznie wytłumaczyć okropieństw dookoła, otrząsnąć się i "dzielnie" żyć dalej. Koszmar życia w państwie totalitarnym, makabryczna "zabawa" na arenie igrzysk i wreszcie upiory wojny odciskają na nich ślad, którego nigdy nie uda się zmazać. Bohaterowie nie kierują się wrodzoną szlachetnością i odwagą, ujawnioną pod wpływem okoliczności, jak u hobbitów i pochodnych. To, co ich popycha do działania, to strach i nienawiść. Cierpienie ich nie uszlachetnia, ale zmienia na gorsze, wydobywa na wierzch najgorsze cechy charakteru. Okalecza na resztę życia. Nie łudźcie się, że główni bohaterowie wyjdą bez szwanku, dlatego że są "głównymi bohaterami".

Katniss wydawała mi się tu bardzo realna. Siedemnastolatka, która nie miała wcale chęci stać się postacią publiczną ani stawać na czele rewolucji, nie grzeszyła jakimiś nadzwyczajnymi zaletami charakteru, które predestynowałyby ją do roli przywódczyni uciśnionych, a która po prostu dostała się w trybiki historii. Ustawiono ją na polu walki jak figurę szachową, wytyczono sposób poruszania się, a ona miotała się, próbując pozostać sobą, uratować bliskich i po prostu przeżyć.

Kosogłos opowiada o wojnie, która ogarnęła Panem po nagłym końcu ostatnich Igrzysk. Autorka nie waha się przed epatowaniem makabrą, nawet w zwiększonym stopniu niż to czyniła w poprzednim tomie. Z jednej strony jest to usprawiedliwione - w końcu walki toczą się już nie tylko na arenie, nastąpiła ich intensyfikacja, co odbija się w opisach. Z drugiej jednak - ja czasami miałam przesyt i wystarczyłoby mi nieco mniej opisów "żywego mięsa". Czuję się jednak usatysfakcjonowana zakończeniem historii (wątku uczuciowego także) - moim zdaniem cała trylogia utrzymuje równy poziom. Podziękowałabym tylko za Epilog - wydał mi się niepotrzebny, wolę, kiedy mogę sobie sama dopowiedzieć, jak ostatecznie potoczyły się losy postaci.

Będąc rzymskim patrycjuszem

Eduardo Mendoza

Niezwykła podróż 

Pomponiusza Flatusa

El asombroso viaje

de Pomponio Flato

tłum. Marzena Chrobak

Wyd. Znak 2009

ss. 144

To ziemia obiecana, przyjacielu poganinie. Ziemia Obiecana! 
Problem w tym, że nikt nie wie, na czym polega obietnica i kiedy się spełni.

W I w. n.e. w mieście Nazaret popełniono odrażającą zbrodnię - zamordowany został bogaty obywatel miasta, niejaki Epulon. Podejrzany został już ujęty i skazany na śmierć poprzez ukrzyżowanie. Dowody zbrodni mówią same za siebie, a nawet sam oskarżony nie zaprzecza zarzutom. Jednak jego małoletni syn nie wierzy w winę ojca i stara się za wszelką cenę wyjaśnić zagadkę śmierci Epulona zanim wyrok zostanie wykonany. W tym celu wynajmuje "prywatnego detektywa" - czyli tytułowego Pomponiusza Flatusa, rzymianina stanu ekwickiego, z zamiłowania filozofa, bawiącego przejazdem w mieście. 

Warto wspomnieć, że oskarżony to Józef, cieśla, prawy i rozsądny człowiek, któremu jedyne co można było dotąd zarzucić to pysznienie się nieudowodnionym pochodzeniem z rodu dawidowego. Jego małoletni syn nosi imię Jezus, a mieszkańcy miasta maja pewne wątpliwości co do jego rzeczywistego pokrewieństwa z Józefem. Autor zaś - to Eduardo Mendoza, a to oznacza, że książka nie jest zwykłym kryminałem, tylko lekko szaloną mieszanką historycznych realiów, kryminalnej intrygi, biblijnych przypowieści, greckich i rzymskich mitów oraz - nade wszystko - rubasznego poczucia humoru (patrz: żart o przelatywaniu od tyłu, który przewija się przez powieść jak refren).

Nie wszystkim odpowiada styl Mendozy - ja go uwielbiam. Wielbicielom trylogii o fryzjerze damskim gorąco polecam "Niezwykłą podróż...", ale resztę ostrzegam, że nie każdemu ten typ humoru przypadnie do gustu - niemniej spróbować warto. To nie jest głęboka lektura, cała powieść jest po prostu świetnym żartem, z mnóstwem odniesień do starożytnych i chrześcijańskich wierzeń, ze zdecydowanie nieczołobitnym podejściem do początków chrześcijaństwa i niepoprawnym politycznie podejściem do Żydów (i jeśli już o tym mowa,  także do Greków, Rzymian i wszystkich innych nacji, łącznie z własną), ale i ze sprawnie poprowadzoną intrygą oraz uczciwie oddanymi realiami opisywanych czasów. Podsumowując, dobra zabawa.

Świątecznie życzę

Aby te święta pozwoliły nam

zatrzymać się na chwilę w biegu

i przypomnieć sobie o tym,

co dla nas najważniejsze.

***

PS. A wszystkim molom, rzecz jasna,

ogromnych stosów książkowych pod choinką :)

Morderstwo w środku zimy

Asa Larsson

Burza z krańców ziemi

tyt. oryg. Solstorm 

tłum. Beata Walczak-Larsson

Wyd. Otwarte 2008 
  

Z tej lektury na pewno zapamiętam fińskie sanki, którymi poruszała się jedna z bohaterek. To rodzaj hulajnogi na dwóch płozach i podobno powszechny środek komunikacji na północy Szwecji i Finlandii. Jak sobie wyobraziłam siebie mknącą na nich rano do pracy... Biorąc pod uwagę panującą aurę, ktoś naprawdę powinien rozpowszechnić ten środek transportu w Polsce.

Z fińskimi sankami czy bez Burza z krańców ziemi to naprawdę dobry kryminał - w dodatku wyjątkowo aktualny, bo bohaterowie też zmagają się ze śniegiem i mrozem, a uwierzcie, że w porównaniu z ich zimą nasza niegodna jest jednego bałwanka.

Na początku marudziłam: a bo kryminały mi się przejadły, a bo ciągle ta Skandynawia, a bo znów trup na początku, a bo następna policjantka w ciąży... Po kilkunastu stronach zapomniałam, ze miałam narzekać, bo wsiąkłam bez reszty. Może składniki są już znane, ale po zmieszaniu znowu wyszła całość znakomita.

W małym miasteczku w północnej Szwecji zamordowany zostaje pastor zboru Źródło Mocy. Jego okaleczone ciało porzucono przed ołtarzem. Śledztwo toczy się dwutorowo - prowadzone jednocześnie przez policję oraz przez prawniczkę Rebekę, dawną znajomą ofiary. Wyznawcy Źródła Mocy tworzą społeczność zamkniętą na ingerencję z zewnątrz (nie jest to sekta, ale lokalnie powstały odłam chrześcijaństwa), więc tylko ktoś, kto dawniej do nich przynależał ma szanse uzyskać jakiekolwiek odpowiedzi. Tak naprawdę jednak najbardziej frapujące nie jest pytanie "kto zamordował"?, ale - "co ukrywają ci ludzie"? To mnie właśnie trzymało w napięciu i nie pozwalało oderwać się od lektury - każdy ma tu jakąś tajemnicę - wyznawcy i pastorowie kościoła, pozornie nieskazitelne żony pastorów. Przeszłość Rebeki jest wielką zagadką, odsłanianą powoli w retrospekcjach. Jej dawna przyjaciółka i siostra ofiary, Sanna, to chodząca niewiadoma. A jej dzieci? Czy dzieci też mają swoje sekrety? 

Plus za nieidealistyczne zakończenie. Doskonała lektura do czytania przy oknie z widokiem na śnieżycę...

PS. Powstała szwedzka ekranizacja książki z Izabelą Scorupco, ale nie oglądałam, więc nie wypowiem się na temat jakości filmu.

I że Cię prawdopodobnie nie opuszczę...

Elizabeth Gilbert
I że Cię nie opuszczę...
czyli Love Story

tłum. Marta Jabłońska-Majchrzak 

Rebis 2010

audiobook

czyt. Anna Dereszowska

W pewnej rzymskiej dzielnicy istnieje następująca tradycja związana z oświadczynami: 

Kiedy mężczyzna chce poślubić swoją wybrankę, udaje się pod jej okno i zaczyna śpiewać pieśń o dźwięcznym tytule: Roma Nun Fa la Stupida Stasera, w której błaga Rzym o pomoc w realizacji swoich pragnień, czyli w uzyskaniu zgody ukochanej. Jego towarzysze i mężczyźni z okolicy wspomagają go śpiewając "Rzymie nie bądź głupi tej nocy, pomóż mu trochę". Na to ukochana podchodzi do okna i zaczyna śpiewać swoją partię, o całkiem przeciwnej wymowie - błaga w niej Rzym, żeby pomógł jej odrzucić prośby mężczyzny. Bo jak wiadomo małżeństwo to koniec wolności dla kobiety - dzieci, kuchnia - nie ma się do czego spieszyć. Kobiety z okolicy wychylają się z okien i wtórują jej - "Rzymie nie bądź głupi tej nocy, pomóż jej trochę".

Liz, Autorka i narratorka książki, nie uważa, żeby małżeństwo było szczególnym nieszczęściem akurat dla kobiety, ale sama nie ma ochoty wiązać się ponownie. Ma za sobą jedną przysięgę małżeńska oraz długi bolesny rozwód (o tym można poczytać w Jedz, módl się, kochaj), co wystarcza, żeby była sceptycznie ustosunkowana do tej instytucji. W dodatku jej wybranek, Felipe, także jest rozwodnikiem i nie czuje potrzeby ponownego składania przysięgi, która, jak widać, niewiele znaczy. Liz i Felipe zamierzają pozostać ze sobą na zawsze, ale w związku nieformalnym. Los jednak płata tej parze dość okrutnego figla. Felipe, który jest Brazylijczykiem, zostaje zatrzymany na amerykańskim lotnisku i otrzymuje zakaz wjazdu do kraju - mimo że jest stosunkowo bogatym biznesmenem i wcześniej wielokrotnie odwiedzał Stany (amerykańscy urzędnicy nigdy nie przestaną mnie zadziwiać) i mimo że jest uczuciowo związany z Amerykanką. Para staje przed dylematem - albo związek nieformalny i mieszkanie poza granicami USA, albo ślub. Liz nie wyobraża sobie życia na stałe poza ojczyzną, ma tam  wszystkich bliskich, więc decyzja jest oczywista, chociaż podjęta bez entuzjazmu. Aby przekonać samą siebie, że małżeństwo nie jest z góry skazane na porażkę, Liz wykorzystuje te kilka miesięcy, które para spędza włócząc się po tanich hotelach Azji Południowej i czekając na decyzję władz amerykańskich, na poznanie historii i obyczajów związanych z tym sakramentem.

Pomimo tego, że pierwsza książka Gilbert Jedz, módl się, kochaj bardzo mi się spodobała, nie byłam przekonana do kontynuacji, bo oceniając po tytule, rzeczywiście spodziewałam się Love Story. Na szczęście myliłam się. Historię uczucia Liz i Felipe, okraszoną wszelkimi ich osobistymi perypetiami, dałoby się bez problemu streścić w jednym niedługim rozdziale. Reszta książki to tak naprawdę ciekawy felieton o sensie małżeństwa. Liz swobodnie podróżuje w czasie i przestrzeni. Pisze o początkach małżeństwa w czasach przedchrześcijańskich, o jego stopniowym "przejęciu" przez Kościół, o jego pojmowaniu jako instytucji religijnej i państwowej, która pozwala "zapanować" nad społeczeństwem. Przywołuje historie małżeństw swojej babki, matki, przyjaciół. Rozmawia z mieszkankami Tajlandii, w której przebywa, o ich zaskakująco odmiennym sposobie pojmowania damsko-męskiego związku. Próbuje dojść do tego, co przesądza o trwałości związku, a co o szczęściu współmałżonków (jak się okazuje, trwałe nie oznacza szczęśliwe, a tak jedno, jak i drugie nie musi być wcale wynikiem ślubu z wielkiej miłości). Ponieważ ani ona, ani Felipe, nie pragną dzieci, porusza też tematykę obecności potomstwa w związku.

Ponieważ należę do osób, które muszą wysłuchiwać pytań "kiedy ślub?" i "kiedy dzieci?" (odpowiedzi: "nie zastanawiałam się" i "pewnie kiedyś"), lektura szczególnie mi odpowiadała. Nie należę do ludzi, którzy uważają, że ślub trzeba wziąć, bo "tak się robi", a dzieci trzeba mieć "bo wszyscy mają", a w ogóle to "co ludzie powiedzą". Nie jestem przeciwniczką formalizacji związku. Po prostu, podobnie jak Autorce, wydaje mi się zadziwiające, że powiedzenie ukochanej osobie, że chce się z nią być do końca życia (i vice versa) ma w społeczeństwie różną wartość, w zależności od tego, kto się temu przysłuchuje. Sama ceremonia to przyjemna rzecz, ale czy rzeczywiście niezbędna? I że Cię nie opuszczę... pozwoliło mi spojrzeć na tę kwestię z różnych perspektyw. Zainteresowanym tematyką polecam.

Jeszcze kilka słów o jakości audiobooka. Annę Dereszowską poznałam w czasie słuchania "Igrzysk śmierci" i przyznaję, że ma bardzo przyjemny głos. Jak dla mnie jednak zbyt lubi przyjmować łzawe tony, co niekiedy naprawdę irytuje. Ogólnie jednak słucha się dobrze.

Grubaski dwie

Mam doskonały humor. Po raz pierwszy od ponad dwóch tygodni nie musiałam zabrać ze sobą pracy do domu, co oznacza wolny wieczór dziś i całą sobotę, i caaaaałą niedzielę :) Aż mnie roznosi i nie wiem, co ze sobą zrobić. Normalnie weekendy wydają mi się zbyt krótkie, ale jak się przez jakiś czas popracuje siedem dni w tygodniu, to perspektywa trochę się zmienia.

Drugi powód do radości na zdjęciu poniżej. Odwiedziłam w środę antykwariat, w którym nie byłam chyba z pięć lat, bo dawniej nie udawało mi się niczego ciekawego w nim znaleźć. Teraz okazało się, że zmienił się bardzo na korzyść, jest mnóstwo nowych książek, nawet jeśli nie bardzo tanich, to znacznie tańszych niż w księgarniach. Upolowałam dwie, o których marzyłam i popadłam w ekstazę. 

Nie dość, że zapłaciłam za nie znacznie mniej niż planowałam, to jeszcze są obie ślicznie wydane i przyjemnie grube. Czeka mnie jakieś 1200 stron frajdy :) Na razie ograniczyłam się do ich oglądania, głaskania i fotografowania, bo jak wiadomo, przyjemność trzeba sobie dozować - gdybym zaczęła od razu czytać, to taka dawka szczęścia mogłaby mnie zabić ;)

Szlakiem gwiazd i snów

Susan Fletcher
Alfabet snów / Alphabet of Dreams
tłum. Agata Karolak
MUZA 2008
ss. 333

Czternastoletnia Mitra koczuje w krętych korytarzach Miasta Umarłych wraz z innymi wyrzutkami społeczeństwa. Jest zdana na własne siły. Żeby zapewnić przeżycie sobie i małemu bratu, Babakowi, musi kraść. Ale w każdej chwili nędznego życia, jakie wiedzie, pamięta kim jest. A jest perską księżniczką, która wraz z rodzeństwem uciekła przed bezwzględnymi żołnierzami króla. Nadal ukrywa się przed nimi - to dlatego udaje chłopca. Planuje podróż do Palmiry, gdzie prawdopodobnie schronili się pozostali członkowie jej rodziny. Palmira leży jednak bardzo daleko, starszy brat, wysłany do niej, nie wraca, więc plany te wydają się beznadziejne. Tymczasem okazuje się, że Babak ma niezwykły dar, który może okazać się dla rodzeństwa szansą - albo przekleństwem. Chłopcem zaczyna się interesować potężny mag, a kiedy pewnego dnia Babak znika, Mitra rusza na pustynię, by go odnaleźć. Czeka ją podróż, która odmieni jej los - ale nie tak, jak sobie tego życzy. 

Początkowo fabuła wydała mi się oklepana - kolejna księżniczka-sierotka, która musi wykazać się męstwem... no, prawie jak u Disneya. Jednak szybko okazało się, że nie doceniłam Autorki. Pomysł, który objawia się gdzieś w połowie książki zdecydowanie wygrał moją sympatię. Nie ma smoków, magowie nie są z banalnego gatunku, co to w szpiczastych czapkach i z różdżkami rzucają zaklęcia, a kraina, która początkowo wydawała się "fantastyczna", okazała się mocno osadzona w realiach, nie tylko geograficznych, ale i historycznych. Pewną znaną opowieść udało się Autorce ugryźć od naprawdę nieoczekiwanego końca.

Momentami książka przypominała mi "Córkę czarownic"  Terakowskiej. Łączy je dość podobny sposób narracji, ale przede wszystkim obie są opowieściami drogi: dosłownie - nieustannej wędrówki - i przenośnie - drogi wiodącej do pokory.

Z minusów - mimo opisów, jakoś nie potrafiłam współodczuwać atmosfery z bohaterami. Jestem niepoprawną wielbicielką "W pustyni i w puszczy", czytałam ją kilkanaście razy i za każdym razem "czułam" panujące na pustyni warunki: upał za dnia, ziąb w nocy, piasek po horyzont i dominujące pragnienie. Tutaj tak nie było, ale jest to prawdopodobnie kwestia całkowicie indywidualna.

Podsumowując, bardzo dobra książka, oparta na ciekawym i oryginalnym pomyśle, zgrabnie splatająca historię i wyobraźnię. Warta przeczytania. Podejrzewam, że tzw. targetem jest raczej "młodsza młodzież", ale ja, jednostka pełnoletnia od bardzo dawna, nie narzekałam.

Wyrazy uznania należą się Autorce, która przemierzyła Iran - tereny, na których rozgrywa się powieść. Na własne oczy widziała miejsca, które mnie wydawały się w trakcie czytania zupełnie nieprawdopodobne i zrodzone w jej wyobraźni. Opowiada o tym w posłowiu, bardzo interesującym, w którym wyjaśnia zamysł stojący za książką oraz rozgranicza fakty i fikcję.

Dodam jeszcze tylko, nie zdradzając zbyt wiele, że jest to książka idealna na obecny sezon :)

Nie wszystko czerwone, co się świeci

Joanna Chmielewska
Byczki w pomidorach

Klin 2010

ss. 434

Wszystko czerwone Joanny Chmielewskiej było bodajże pierwszym "dorosłym kryminałem", jaki przeczytałam w wieku wczesnonastoletnim -  pamiętam, że przy czytaniu spadłam ze śmiechu z krzesła. Mam do niego ogromny sentyment i zresztą do dziś zdarza mi się go podczytywać, chociaż znam go niemal na pamięć i nieco już wyrosłam z książek tej Autorki - maniera językowa, która kiedyś mnie bawiła, teraz  trochę irytuje. Przez dekadę byłam jednak zaprzysięgłą fanką Chmielewskiej, potem kolejne pojawiające się książki, począwszy chyba od Złotej muchy, były coraz gorsze, więc przestałam je czytać. Uległam jednak Byczkom w pomidorach, bo to niejako dalszy ciąg Wszystkiego czerwonego.

Dla niewtajemniczonych: Wszystko czerwone rozgrywa się w Danii, w domu Alicji Hansen, która jest przyjaciółką narratorki (czyli Joanny, alter ego Autorki). Podczas przyjęcia w domu gospodyni jeden z jej gości zostaje zamordowany, a główni podejrzani to uczestnicy imprezy - sami dobrzy znajomi, co to niby wszystko o sobie wiedzą. Joanna i Alicja próbują wydedukować, kto z tego grona jest zabójcą, a jest to wyścig z czasem, bo pojawiają się kolejne ofiary.

Alicja jest postacią autentyczną (podobnie jak inni pojawiający się w książce bohaterowie, choć same wydarzenia są fikcją) i rzeczywiście budzącą ogromną sympatię swoją gościnnością i szalonym roztargnieniem. Można o niej poczytać także w Autobiografii Chmielewskiej. Podejrzewam, że Byczki w pomidorach są swego rodzaju pośmiertnym trybutem dla przyjaciółki, powrotem jeszcze raz do domu, który już nie istnieje. Szkoda, że wyszło tak marnie - chyba tylko z sympatii dla Alicji udało mi się przebrnąć przez tę nie najcieńszą całość.

Akcja Byczków rozgrywa się jeszcze w czasach PRL-u, kilka lat po poprzednim morderstwie. Rozpoczyna się sceną jakby żywcem wyjętą ze Wszystkiego - znalezieniem fragmentu listu, bardzo dziwnego i niejasnego, a zapowiadającego czyjś przyjazd. Dalej jest oczywiście dom pełen gości, a następnie morderstwo jednego z nich. Zupełnie jak w pierwowzorze, tylko że, niestety, bez porównania słabiej. Nawet okładka kolorystyką, mam wrażenie, podczepia się pod Wszystko czerwone, chociaż może projektant miał skojarzenie - bardzo dosłowne - z tymi pomidorami od byczków. (Byczki zresztą nic wspólnego ze zwierzyną na okładce nie mają, bo są to takie PRL-owskie rybki w puszce. Pominę już litościwym milczeniem cały powieściowy wątek owych puszek, który można by swobodnie wyrzucić z treści bez żadnej szkody, a wręcz z pożytkiem dla akcji. Z równym sensem można by książkę zatytułować np. "Wszystko czarne" od ilości parzonej kawy, która w książce leje się strumieniami i niemal dominuje fabułę.)

Najgorsze jest to, że szwarccharakterem powieści jest, znielubiany przez wszystkich gości Alicji, Wacław, zwany wodolejem lub słowotokiem ze względu na to, że potrafi produkować się słownie bardzo długo, na każdy temat i całkiem bez sensu. Niestety, książka to dopiero jest wodolejstwo wysokiej klasy. Mniej więcej 90% treści wypełniają problemy natury kulinarnej, czyli co będzie na obiad, kto zrobi zakupy, czy mogą być ryby, których Alicja nie lubi, ale lubi Joanna i Olaf, czy przyjdzie żarłok Marianek i pożre wszystko i gdzie w związku z tym należy schować nabyte produkty, co kto z gości przyniesie od siebie i czy akurat jest pora na obiad czy na kaweote. Gdyby wyrzucić jakieś 3/4 treści, powstałoby zdecydowanie zgrabniejsze czytadło.

Bohaterowie, poza tym że nieustannie jedzą,  także nieustannie ględzą, nie wiadomo o czym: o jedzeniu, o tym, czy Joanna woli swojego obecnego konkubenta, czy byłego męża i dlaczego, czy krzaki w ogrodzie trzeba wyciąć czy uporządkować i kogo z gości ulokować w którym pokoju. Posługują się przy tym swoistą grypserą, wszyscy taką samą, personalizacji języka brak tu zupełnie (kryminały Chmielewskiej to może nie literatura wysokiej klasy, ale wyrazistości dawnym bohaterom nie można odmówić). Wszyscy DOBRZY bohaterowie mówią w ten sposób, bo źli rzecz jasna nie. Generalnie dobrych bohaterów można poznać po tym, że 1) uwielbiają Alicję, i uwielbiali ja zanim ją jeszcze zobaczyli po raz pierwszy, takoż uwielbiają innych uwielbiających Alicję, na tych samych zasadach oraz 2) wszyscy mówią w ten sam sposób - chaotycznie, używając dziwacznych metafor i porównań oraz nieustannie gubiąc wątek i przypominając sobie w zamian inny, o którym rozmawiali dwa dni temu. (Jak by raz usiedli wszyscy razem, powiedzieli, co wiedzą, to zagadkę rozwiązaliby od ręki, ale pewnie nie o to chodziło, więc wszystkie przydatne informacje bohaterowie zachowują dla siebie. Nawet jak któremu się wyrwie coś interesującego, to natychmiast zostaje zagłuszony pytaniami o kawę albo rozważaniami o naturze mężczyzn.) Źli bohaterowie nie wiedzą, że Alicję należy wielbić bezkrytycznie, że trzeba jej nieustannie parzyć kawę, że nie wolno zajmować jej świętego fotela oraz że jej krzesła ogrodowe są niewygodne, więc lepiej sobie przynieść stołeczek i ogólnie nie znają zasad panujących w jej domu, co jest grzechem niewybaczalnym. Sama uwielbiam Alicję, ale jednak takie podejście pachniało mi mocno kółeczkiem wzajemnej adoracji, łagodnie określając to zjawisko.

Gdyby chociaż zagadka kryminalna była porządna, nie czepiałabym się aż tak bardzo. Niestety od samego momentu morderstwa (poprzedzonego zresztą dwustu stronami wodolejstwa) osoba mordercy jest oczywista i rachityczne próby zmylenia czytelnika niczemu nie służą, bo innych podejrzanych brak. Policja, jak to ostatnio u Chmielewskiej bywa, uwielbia dzielić się z zamieszanymi w sprawę informacjami o przebiegu śledztwa (tu pojawia się pamiętny pan Muldgaard, który niestety stracił już swój czar). Morderca zachowuje się tak nielogicznie, jak to tylko możliwe, właściwie sensu jego poczynań nie da się odgadnąć (pewnie dlatego, że go nie mają), a co gorsza - motywu zbrodni również, mimo że całe grono gości Alicji (tych dobrych) intensywnie acz chaotycznie nad nim rozmyśla.

Na tym zakończę pastwienie się nad książką. Przebrnęłam przez nią całą z nadzieją, że coś mnie jednak zaskoczy, chociażby rozwiązanie zagadki, ale nic z tego. Niby nie spodziewałam się cudów, ale, ech, szkoda i żal. Wszystkim spragnionym powrotu do domu Alicji zamiast lektury Byczków polecam raczej odświeżenie sobie Wszystkiego czerwonego, a jeszcze lepiej - Autobiografii (Alicja pojawia się bodajże w 3. tomie).

Jesteś tym, co jesz

Gillian McKeith
You are what you eat
Penguin Books 2004
ss. 224

Ostatnio jestem do tego stopnia zapracowana, że nie mam już nawet z czego kraść czasu na czytanie książek. Pozaczynane książki leżą jak wyrzut sumienia, stosik stoi jak stał. A nawet nieco się powiększył. Jedyne co udało mi się przeczytać to angielski poradnik żywieniowy, ale to tylko dlatego, że mam obsesję zdrowożywieniową* i nie przepuszczę żadnemu dziełu na ten temat. (No, dobra, obsesję jak obsesję, czytałam go zagryzając czekoladą  - ale mam ją na punkcie czytania na temat, a niekoniecznie wdrażania w życie ;) ).  

Nie zajął mi wiele czasu, bo raz - wydany jest w sposób typowo angielski, czyli całą grubość robią zdjęcia, gramatura papieru i fikuśny układ tekstu**, dwa - naprawdę czytałam i wiem sporo na ten temat, a sięgałam do bardziej konkretnych publikacji (dot. pięciu przemian, ajurwedy i makrobiotyki, mam nawet podręcznik dla żywieniowców, chociaż z moim wykształceniem nie ma to nic wspólnego), więc nie musiałam jakoś przesadnie długo analizować treści.

Dr. Gilian McKeith jest, można powiedzieć, celebrytką, bo prowadzi w Anglii telewizyjny program You Are What You Eat, w którym - jak zdołałam zrozumieć - wprowadza zmiany na lepsze w jadłospisie i trybie życia ludzi dotychczas obarczonych licznymi chorobami i otyłością, z pozytywnym skutkiem. Poza byciem gwiazdą jednakże pani McKeith ma także doktorat z żywienia holistycznego, oraz doświadczenia z własnej młodości dotyczące właśnie poprawy zdrowia dzięki zmianie diety, co czyni ją dla mnie osobą wiarygodną.

Zasady, które prezentuje w swojej książce, są naprawdę zdroworozsądkowe, nie ma tu żadnych wielkich rewolucji i nowych teorii: warzywa, owoce, zwłaszcza surowe, zdrowe tłuszcze, ryby, woda, ograniczenie czerwonego mięsa. Chociaż może jest to rewolucja dla Anglików. Ze swojego pobytu w Anglii zapamiętałam potężne zamrażarki w supermarketach zapełnione gotowymi daniami do odgrzania w mikrofalach. Jeśli ktoś je na śniadanie doughnouts, na lunch czipsy z octem, a na obiad danie z mikrofali, to przerzucenie się na warzywa i owoce 5xdziennie może być szokiem dla organizmu. W każdym razie każdy, kto do tej pory nie przywiązywał wagi do tego, co w siebie pakuje, a chciałby to zmienić, może skorzystać z porad dr. McKeith. Poradnik ma przejrzysty układ, zasady, co jeść i czego unikać, są wyraźnie wypunktowane, łatwo znaleźć potrzebne informacje, a wszystko jest okraszone krzepiącymi historyjkami z życia pacjentów, którzy dietę stosowali.  Mnie osobiście zainteresował jednodniowy detoks, dla wspomożenia wątroby, który pewnie wypróbuję. Bardzo spodobał mi się też rozdział o znakach, jakie daje nam organizm, kiedy czegoś mu brakuje, a których często nie rozpoznajemy lub wręcz uznajemy za objawy choroby i próbujemy leczyć farmakologicznie. Wiele może powiedzieć  wygląd np. naszego języka, paznokci, skóry czy włosów. Udało mi się tu znaleźć kilka informacji, których do tej pory bezskutecznie poszukiwałam.

Nie spodobała mi się zbyt wielka miłość do suplementów. W przypadku konkretnych dolegliwości lub niedoborów podawane są nie tylko potrawy, które powinno się jeść, ale także suplementy, które powinno się (lub można) łykać. Ja akurat jestem wyjątkowo niechętna wrzucaniu w siebie kolorowych pigułek, ale podejrzewam, ze wielu czytelników może wybrać drogę na skróty i zamiast ograniczać śmieciowe żarcie, dorzuci sobie do niego odpowiednie tabletki. Drugi minus - za informację, że witamina B12 występuje w algach. Na razie nie ma na to żadnych dowodów, chociaż wegetarianie modlą się o to gorąco - wszystko wskazuje raczej na to, że w algach są nieaktywne formy tej witaminy, a jak ktoś naukowo wykaże inaczej, to sama go ozłocę.

Podejrzewam, że prędzej czy później program i książka trafią też na polski rynek (jeśli dotąd się to jeszcze nie stało, w kwestii telewizji jestem zupełnie niezorientowana), ale póki co zachęcam do czytania w oryginale wszystkich zainteresowanych (język jest bardzo przystępny, powinien być zrozumiały także dla tych, którzy dopiero przymierzają się do literatury po angielsku).

* Poza tym, że mam obsesję, mam też to szczęście, że z natury lubię rzeczy uznawane za zdrowe (owoce i warzywa), a takie np. chrupki, chipsy i frytki nigdy mi nie wchodziły, w związku z tym czytanie o zdrowym jedzeniu = czytanie o dobrym jedzeniu dla mnie :). (Czekolada jest oczywiście wyjątkiem, ale hej, przecież czekolada jest zdrowa - endorfiny podnosi i tak dalej).

** Nie jest to krytyka - całość prezentuje się naprawdę ładnie, kolorowo i ma szansę przetrwać dłuższe użytkowanie.

Miłość od kuchni

 Laura Esquivel
Przepiórki w płatkach róży
tyt. oryg. Como agua para chocolate
tłum. Elżbieta Komarnicka
Zysk i ska 1999

Ach, jak bardzo okładka tej książki nie oddaje nieprawdopodobnej urody zawartości.

Historia, która wciąga od pierwszego zdania,  niezwykła mieszanka cielesnego naturalizmu z magicznym realizmem  i aromatycznymi przyprawami, oto literatura południowo-amerykańska w najlepszym wydaniu. Pełnokrwiści bohaterowie, upał, ostra kuchnia i gorąca miłość. Jeśli lubicie Allende i Marqueza, to i Esquivel powinna Wam przypaść do gustu.

Tita kocha Pedra. Z wzajemnością. Niestety w jej przyszłości nie ma dla niego miejsca, ani zresztą dla żadnego innego mężczyzny. Tita jest najmłodszą córką i zgodnie z rodzinną tradycją jest zobowiązana pozostać w domu i opiekować się matką. Pedro poślubia więc siostrę Tity, Rosaurę, by pozostać blisko swojej ukochanej. Niewyrażone emocje Tity znajdują  ujście w twórczości kulinarnej. Potrawy, które przygotowuje miewają skutki nie do przewidzenia, a niekiedy i nie do poskromienia - mają autentyczną moc zmieniania losu.

Nie lubię książek o miłości (tu mi się przypomina zdanie z "Kubusia Fatalisty," że wszystkie książki są o miłości, ale dyskusja o tym może innym razem), ale to szczęśliwie nie jest powieść romantyczna o małżeńskim trójkącie, ani o zawiedzionych młodzieńczych marzeniach, tylko szatańska mieszanka pełna pasji. Poza tym to klasyka literatury "kuchennej" - każdy rozdział powiązany jest z konkretną potrawą (przepisy są podane -  oryginalne meksykańskie dania, całkowicie awykonalne, ale fascynujące). Polubiłam bardzo główną bohaterkę, która na szczęście nie idealizuje swego Romea, tylko potrafi trzeźwo nazwać go mięczakiem (za jakiego i ja go uważam). Polubiłam nawet bezwzględną Mamę Elenę, która rządzi farmą i rodziną twardą ręką, nie oglądając się na cudze uczucia, ale za to potrafi powstrzymać najazd rebliantów. Esquivel jest mistrzynią kobiecych portretów - mężczyźni zdecydowanie schodzą na drugi plan.

Jedyny minus (dla mnie) to zakończenie - wolałabym inne. Poza tym straszliwie nie lubię  w fabule nagłych przeskoków w czasie. Gdyby autorka zechciała opisać te brakujące lata,  zamiast je skrótowo wspomnieć, powieść byłaby zdecydowanie grubsza, a ja mogłabym spędzić z bohaterami znacznie więcej czasu, czego bardzo bym sobie życzyła.

Witajcie w Ankh-Morpork

Jak wspominałam w poprzednim wpisie, ostatni tydzień upłynął mi na zgłębianiu tajników ekranizacji Pratchetta - przy czym mam na myśli tylko te filmowe, nie animowane. Z tego co wiem, powstało takowych dzieł trzy: "Kolor magii", "Wiedźmikołaj" i najnowsze "Piekło pocztowe" (jeśli się mylę, proszę mi to wytknąć w komentarzach, bo chętnie obejrzałabym więcej). Słyszałam o nich do tej pory dość mierne opinie, wiec nie nastawiałam się na zbyt wyrafinowaną rozrywkę i zostałam przyjemnie zaskoczona, bo bawiłam się naprawdę dobrze.

Tu chciałam zaznaczyć, że: po pierwsze,  nie oczekuję od ekranizacji ścisłej wierności literackiej fabule - wydarzenia nie muszą się w stu procentach pokrywać, mogą być dowolnie przemiksowane, skrócone, wydłużone itd. byleby pozostawały w zgodzie z duchem oryginału. Po drugie - Pratchett jest wyjątkowo ciężki do zekranizowania, bo cały jego urok mieści się nie w fantastycznym stworzonym przez niego świecie, nie w przygodowej fabule i nawet nie w rewelacyjnych, ukrytych tu i ówdzie, odniesieniach do naszej rzeczywistości, ale przede wszystkim w fenomenalnej zdolności operowania językiem. Umiejętność ta uwidacznia się w narracji, didaskaliach, celnych komentarzach akcji, oczywiście w dialogach też, ale nie przede wszystkim, w związku z czym film, na ogół narratora pozbawiony, stoi z góry na straconej pozycji.

Biorąc to pod uwagę, uważam, że twórcom ekranizacji udało się wybrnąć z powierzonego im zadania całkiem przyzwoicie.

Zaczynając od plusów:

- filmy są trzy, ale wszystkie mają postać dwuodcinkowych miniseriali, co oznacza, że można sobie nimi wypełnić sześć wieczorów :) ;

- ostatnia część jest najlepsza - jest nadzieja, że tendencja zwyżkowa się utrzyma, więc kolejne filmy, jeśli powstaną, rokują dobrze;

- większość aktorów została naprawdę świetnie dobrana, prym wiedzie Marc Warren jako psychopatyczny skrytobójca Teatime z Wiedźmikołaja - uczciwie przeraża. Równie doskonały jest Richard Coyle jako Moist von Lipwig w Piekle pocztowym, a Claire Foy jako Adora Belle Dearheart jest wręcz lepsza niz pierwowzór literacki. Zachwycił mnie też Vetinari z Piekła pocztowego, grany przez Charlesa Dance'a (za to zupełnie nie spodobał mi się w tej roli Jeremy Irons w "Kolorze magii", nawet jeśli był wierniejszy oryginałowi). Warto też wspomnieć Seana Astina, czyli hobbita Sama z Władcy Pierścieni, w roli Dwukwiata;

Minus:

- filmy powstały dla telewizji Sky One i jako produkcje telewizyjne mają ograniczony budżet, co niestety niekiedy widać - Śmierć w "Kolorze magii" jest zdumiewająco drętwa, (dziwne, biorąc pod uwagę, jak doskonała była w "Wiedźmikołaju"), a golem Pompa 19 w "Piekle pocztowym" wyszedł... cóż... gliniano ;) Ogólnie najgorzej, według mnie, wypadł "Kolor magii" i byłam szczerze zaskoczona, kiedy zobaczyłam datę produkcji, bo myślałam, że to wczesne lata 90.

Wiedźmikołaj / The Hogfather

reż. Vadim Jean

2006

Zamierzam ponownie obejrzeć "Wiedźmikołaja" w okresie bożonarodzeniowym, bo to najlepszy film świąteczny, jaki widziałam w ostatnich latach. Szczerze :)

Fabuła

W Ankh-Morpork nie ma Bożego Narodzenia, ale jest Noc Strzeżenia Wiedźm, a w jej wigilię Wiedźmikołaj wyrusza na swoich saniach zaprzężonych w hmmm.... dzikie świnie, żeby przez kominy włazić do domów i zostawiać dzieciom prezenty. Jednak nie tego roku. Komuś zależy na tym, żeby Wiedźmikołaj został wyeliminowany ze świata, a wypełnienia tego zadania podejmuje się najlepszy skrytobójca gildii - Teatime (po polsku Pan Herbatka). Jednak sam Śmierć, który po latach obcowania (dość jednostajnego) z człowiekiem wyrobił sobie pewien rodzaj sympatii dla rasy ludzkiej, przebiera się w czerwony płaszcz, przyprawia sztuczną brodę i leci ratować magię świąt. Natomiast wnuczka Śmierci (sic!), Susan, obecnie niania dwójki przeuroczych maluchów, podejmuje walkę ze skrytobójcą.

Ocena

Czy ta fabuła nie brzmi dla Was, jak coś przeraźliwie zamotanego? Bo taka jest właśnie. A nawet nie wspomniałam o Audytorach, Bogu Kaca, Zębowej Wróżce i potencjalnym końcu świata... Przyznaję, że Wiedźmikołaj nie jest moją ulubiona częścią cyklu, więcej - jest jedną z niewielu, których nigdy nie doczytałam do końca - zbyt wiele tu skomplikowanych i nader wymyślnych teorii mających uzasadnić pomysł zgładzenia Wiedźmikołaja, a potem wybrnięcie z niego. Niemniej film jest naprawdę zaskakująco udany, z tym, że zdecydowanie lepsza wydała mi się pierwsza część, gdzie następowało zawiązanie akcji niż druga - gdzie reżyser próbował się z całego galimatiasu jakoś wyplatać (niemniej podobnie jest w wielu książkach Pratchetta - pod koniec zaczyna być po prostu wszystkiego za dużo). Muszę jeszcze raz podkreślić, że bardzo pozytywnie zaskoczył mnie Pan Herbatka - rewelacyjnie zagrany - w sposób niewinnie szatański.

Kolor magii / The Colour of Magic

reż. Vadim Jean

2008 

"Kolor magii" powstał na podstawie dwóch pierwszych części cyklu, czyli Koloru magii i Blasku fantastycznego. 

Fabuła

Do słynnego na całym Dysku Ankh-Morpork przybywa pierwszy turysta, Dwukwiat. Charakteryzuje go ogromna ciekawość świata i jeszcze większa naiwność, więc podróż mogłaby się dla niego źle skończyć, gdyby nie jego podręczny bagaż - czyli kufer z myślącej gruszy - który sam porusza się na licznych nóżkach oraz jest bardzo przywiązany do właściciela, co przekłada się m.in. na pożeranie jego wrogów. Przewodnikiem Dwukwiata zostaje przypadkiem Rincewind - najgorszy mag Niewidocznego Uniwersytetu, który nigdy nie zdołał opanować żadnego zaklęcia, z wyjątkiem jednego... , które  właściwie  opanowało jego. Dwukwiat z entuzjazmem dziecka i wycelowanym aparatem pcha się w każde możliwe niebezpieczeństwo i już to wystarczyłoby, żeby Rincewind osiwiał do reszty, ale dzieje się znacznie więcej. Naukowcy chcą zbadać, jakiej płci jest Wielki A'Tuin* (w czym nasi bohaterowie odegrają doniosłą acz niedobrowolną rolę), do dysku zbliża się z ogromna prędkością rozgrzana do czerwoności gwiazda, wielka magiczna księga Oktawo, trzymana w podziemiach Niewidocznego Uniwersytetu, zaczyna zachowywać się (sic!) w bardzo niepokojący sposób, a jeden z magów ma duże ambicje by zostać nadrektorem - a może i najpotężniejszym człowiekiem na dysku.

Opinia

Seria o Rincewindzie należy do moich ulubionych, więc trudno byłoby twórcom dosięgnąć wysoko ustawionej poprzeczki. Nie było aż tak źle, jak mogłoby być, ale to jednak najsłabsza filmowa część cyklu - w mojej opinii. Z fabułą poszło nieźle, gorzej z charakterystycznym dla Pratchetta humorem. No i ta małpa... jak oni to mogli tak popsuć... a to jeden z moich ulubionych bohaterów jest, Bibliotekarz, znaczy (kto czytał, ten wie).

*Dla niewtajemniczonych - Wielki A'Tuin to żółw, który sunie przez kosmos z czterema słoniami na grzbiecie, a z kolei na grzbietach słoni spoczywa Dysk.

Piekło pocztowe / Going postal
reż. Jon Jones
2010

Bardzo lubię tę część cyklu, mimo ogólnych na nią narzekań (cudzych,  ja nie narzekam), i jestem niezwykle szczęśliwa, że nie tylko ktoś ją nakręcił, ale jeszcze do tego nie spaprał.

Fabuła

Moist von Lipwig doskonale sobie radzi jako tzw. con man, czyli po prostu oszust - przynajmniej do chwili, kiedy Lord Vetinari (zarządca Ankh-Morpork) nie postanowi go powiesić... Dostaje jednak od losu drugą szansę, która polega na odbudowaniu potęgi ankhmorporiańskiej poczty. Nie jest to proste zadanie, bo władzę nad komunikacją międzymiastową przejęły sekary (ichni telegraf), własność bezwzględnego Reachera Gilta. Poczta leży w ruinie, przywalona milionami nigdy nie dostarczonych listów, do pomocy Moist ma jedynie starego młodszego poczmistrza oraz jego niezbyt rozgarniętego pomocnika (no i golema Pompę 19, który jest jednocześnie strażnikiem Moista, pilnującym by ten wypełnił powierzone mu zadanie), a w dodatku jego poprzednicy na stanowisku zginęli wyjątkowo niesympatyczną śmiercią. Tymczasem Gilt wydaje mu wojnę, Moist poznaje niezwykłą kobietę, Adorę Belle Dearheart, która zdaje się szczerze go nienawidzić, odkrywa straszną prawdę o swojej przeszłości, na poczcie wybucha pożar, a potem – w iście hitchcockowskim stylu – wszystko zaczyna się komplikować…

Opinia

"Piekło pocztowe" jest dla mnie ekranizacją niemal idealną. Czepiać bym się mogła tylko niezbyt udanego wizualnie golema i ogólnie zredukowanej jego roli w filmie. Poza tym, mimo znacznego przerobienia oryginalnej fabuły, film był autentycznie pratchettowaty, wizualnie uroczy, wciągający i bardzo zabawny, zarówno dla mnie - fanki książki, jak i dla T., który jej nie czytał. Z chęcią do niego wrócę i to pewnie nie raz. Ogromny plus za doskonale dobranych aktorów.

Co robi słomiana wdowa?

Słomiana wdowa, rzecz jasna, wałęsa się po bibliotekach. W planach ma tylko oddanie książek, ale jej stęsknione serce potrzebuje pociechy, więc od wejścia rzuca się na półkę z nowościami, co wywołuje u niej natychmiast nader przyjemny skok poziomu endorfiny i ogólnej ekscytacji. Nie baczy na to, że podobny numer wykręciła w zeszłym tygodniu (znaczy, recydywa), przy okazji wizyty w innej bibliotece, w celu jak wyżej, co skończyło się również jak wyżej, aczkolwiek wtedy nawet nie miała żadnego usprawiedliwienia. Udało jej się także wyrzucić z pamięci fakt, że w domu czeka już nieco pozycji pożyczonych (od koleżanek), które tłoczą się na półce, niecierpliwie przytupując stronami i wymownie zerkając w kalendarz.

W ten sposób utworzyła (ta wdowa) pocieszaczowy stosik, na widok którego każde zziębnięte serce mola rozgrzeje sie natychmiast:

 

Serce świata Bakera jest przyjemnie grube i o prawdziwej egzotycznej podróży w poszukiwaniu mitycznej krainy, co brzmi wystarczająco kusząco. Brooklyn Tobina przyciągnął mnie tematem emigracji do Stanów, na co mam chęć po świetnej "Wyspie klucz". Do Axelsson nie planowałam tak szybko wracać, ale Ta którą nigdy nie byłam stała na półce bibliotecznej taka biedna, opuszczona, nie miałam serca zostawić - to wzięłam ;) Na Zapach cedru MacDonald czaję się od dawna. Grzędowicza Pan Lodowego Ogrodu - miałam sobie najpierw przypomnieć tom pierwszy, bo czytałam go kilka lat temu, ale pierwszego nie było, a taka dzielna nie byłam, żeby się wstrzymać i drugiego nie brać. Burza z krańców ziemi to kolejny skandynawski kryminał, o którym czytałam m.in. tu (pozdrawiam :) ). Dziecko w czasie wyrwałam koleżance, bo czytam właśnie "Pokutę" i jestem tak zachwycona, że zamierzam poznać wszystko, co McEwan napisał. Mendozy Niezwykła podróż Pomponiusza Flatusa - bo uwielbiam jego trylogię, a niczego więcej dotąd nie czytałam. Zugzwang Bennetta jest kryminałem czy też thrillerem, rozgrywającym się w Rosji w 1914 r., co może być pewną odskocznią od nadmiaru Skandynawii. Tokarczuk Gra na wielu bębenkach - kto czytał mój post o Biegunach, ten wie. Kolejny skandynawski kryminał Mężczyzna na balkonie - już zrecenzowany. A na koniec, jak wisienka na torcie czerwieni się zwariowana książka dla dzieci, czyli 35 maja Kastnera.

Następnie przez cały słomiany tydzień, niestety intensywnie wypełniony pracą, pocieszałam się klasyka dziecięcą w postaci książki Kastnera na przemian z ekranizacjami Prachetta (o których niedługo napiszę), czyli nie robiłam nic poważnego poza tym, że poważnie tęskniłam.

Obecnie stosik pokrywa się kurzem w kącie, ja piekę ciasto czekoladowe na powrót Lubego, a jutro, zamiast delektować się jego ramionami, wstaję o świcie i wypuszczam się do stolicy uczyć się śpiewu białego (co może być wyzwaniem, jako że ostatnio śpiewałam jakieś 15 lat temu - trzymajcie kciuki za mnie i za tych, co mnie będą musieli słuchać). Warsztaty trwają cały weekend, więc chyba sobie nie poczytam...

Klasyka kryminału skandynawskiego

Tak słyszałam i czytałam. Ponoć od tej pary szwedzkich pisarzy - Maj Sjowal i Pera Wahloo - wszystko się zaczęło. Można powiedzieć, że byli Agatami Christie skandynawskiego kryminału (płci obojga) ;D

Boom na północne zimnokrwiste zbrodnie zapoczątkowali w latach 60. XX w. 10-tomową serią, której bohaterem jest komisarz Martin Beck. Powieść "Mężczyzna na balkonie" jest trzecia z kolei. Wcześniejszych nie miałam okazji czytać, tę upolowałam w bibliotece i postanowiłam osobiście poznać pana Becka.

Maj Sjowall, Per Wahloo
Mężczyzna na balkonie
tłum. Halina Thylwe
Amber 2008

Powiem tak - nie jest to "zła" książka, w sensie źle napisanej, skonstruowanej, o marnej zagadce. Jest poprawna, zagadka jest naprawdę ciekawa, ale... Cóż, może za dużo już tych kryminałów przeczytałam, pewnie pół wieku temu to rzeczywiście musiało być coś nowego i odkrywczego. Teraz po prostu uczniowie dawno już przerośli swoich mistrzów i współcześni policjanci z rejonu Skandynawii biją swoich przodków na głowę.

Styl jest rzeczywiście bardzo chłodny, opisy skąpe - dla mnie zbyt skąpe. Nie poznałam komisarza Becka ani trochę, jego koledzy też słabo mi się rysują w wyobraźni. Jeden łatwo się wkurzał, drugi miał żonę w ciąży i to w sumie tyle. Właściwie fabula skupiała się przede wszystkim na rozwiązaniu zagadki. Dialogi wydawały mi się dość sztywne i nienaturalne, tak że czasem ciężko mi się je czytało, nie mogłam na nich skupić uwagi, chociaż nie wykluczam, że swój udział w tym miała moja wzrastająca temperatura... Irytował mnie czasem sposób zachowania bohaterów, niektórym policjantom  wyraźnie brakowało umiejętności interpersonalnych, przez co nie dogadywali się z tymi, którzy mieli informacje, a to pozwalało sztucznie przedłużyć akcję o kilka stron.

Co do samej zagadki - została ciekawie poprowadzona i dla niej doczytałam książkę do końca. Jedyny mój zarzut (chociaż nie wiem, czy do końca można to uznać za zarzut) to fakt, że ofiarami są małe dziewczynki. Doceniam, kiedy autor nie idzie na łatwiznę i nie wybiera ofiary budzącej największe współczucie u czytelnika, ale z drugiej strony - w latach 60. to pewnie nie było tak oklepane jak teraz.

Jeśli chodzi zaś o sam zarys fabuły, da się go streścić w dwóch zdaniach: W sztokholmskim parku znalezione zostają zwłoki małej dziewczynki. Komisarz Beck stara się jak najszybciej odnaleźć mordercę, słusznie podejrzewając, że może on nie poprzestać na jednej ofierze.

Podróż nieskończona

Jeśli Lessing dostała Nobla, to nie wiem, co powinna dostać Tokarczuk*. Trzeba by dla niej specjalnie wymyślić jakąś nową nadrzędną nagrodę literacką, superNobla. Tak, dobrze zgadujecie, uwielbiam tę Autorkę. Poznałam ją całkiem niedawno. Najpierw przeczytałam "Annę In w grobowcach świata" - fantastyczną i poetycką wersję mitu o bogini Innanie, która pozostawiła mnie pozbawioną tchu z zachwytu. Potem była równie cudowna "E.E.", a teraz zatonęłam w "Biegunach". Te 450 stron połknęłam w dwa wieczory, żałując, że nie ma ich dwa razy więcej. Cieszę się, że przede mną jeszcze tyle jej dzieł. Do tej pory wszystkie pożyczałam z biblioteki (na szczęście jako członkini polskiego panteonu literackiego jest tam obficie reprezentowana), ale zamierzam nabyć na własność i regularnie się nimi delektować. Wszystkie jej książki, które przeczytałam, można właściwie otworzyć w dowolnym miejscu i zacząć czytać od środka, przeżywając poszczególne akapity, hipnotyzujący urok języka i znajdując nowy sens w tym, co już się pozornie poznało.

"Bieguni" to książka niezwykle trudna do streszczenia. Mówi o podróżach - w przestrzeni i w czasie, podróżach przez wieki i podróżach przez życie, o podróżnikach z natury, ludziach, którzy nie rozumieją osiadłego trybu życia, bo kto tkwi w miejscu, ten po trochu umiera, a także - o tym przedziwnym wehikule do podróży przez życie, jakim jest ludzkie ciało.

Książka nie ma linearnej fabuły. To poszarpane historie, które nie splatają się ze sobą, ale w pewien sposób zazębiają. Nie lubię opowiadań, niemal nigdy ich nie czytuję, bo przywiązywanie się do bohatera na zaledwie kilkanaście stron, irytuje mnie. Tutaj jednak pojawianie się i znikanie bohaterów zupełnie mi nie przeszkadzało. Przez strony powieści przewija się mężczyzna, którego żona znika podczas urlopu w Chorwacji, XVII-wieczny holenderski naukowiec, marynarz Eryk, umierający Szopen i narratorka w podróży oraz wielu innych. Jedna opowieść płynnie przechodzi w drugą, niespokojnie jak stukot kół pociągu, jak obrazy przesuwające się nieubłaganie za oknem - czasem chciałoby się czemuś przyjrzeć bliżej, dowiedzieć więcej, ale nie można, bo już się jest ileś kilometrów dalej i ogląda się całkiem nowy widok.

Cudowna książka, magiczna, jedyna w swoim rodzaju. Mój własny egzemplarz stanie na półce obok Stasiuka "Jadąc do Babadag" i "Hebanu" Kapuścińskiego, bo obaj są/byli biegunami.

Olga Tokarczuk
Bieguni
Wyd. Literackie 2007

ss.451

Kiedyś, dawno temu, car próbował zreformować świat i wpadł prosto w objęcia antychrysta. Bóg, ten prawdziwy, ten dobry, został ze świata wygnany, naczynia z boską mocą zostały rozbite, a ona wsiąkła w ziemię i zniknęła w głębinach. Lecz, gdy przemawiał szeptem ze swojego ukrycia usłyszał go pewien sprawiedliwy człowiek, żołnierz o imieniu Eufemiusz, i zapisał sobie te słowa w umyśle.  W nocy odrzucił precz karabin, zdjął mundur, odwinął onuce i zsunął buty. Stanął pod niebem nagi jak go Pan Bóg stworzył, a potem zbiegł w lasy i przyodziawszy wierzchnie okrycie wędrował od wioski do wioski, głosząc tę mroczną nowinę. Uciekajcie, ruszajcie z domów, idźcie, bieguni, bo tylko w ten sposób można się ustrzec przed pułapkami antychrysta. Jakakolwiek otwarta z nim walka będzie z góry przegrana. Zostawcie to, co posiadacie, porzućcie ziemię i ruszajcie w drogę.

Bo wszystko, co ma swoje stałe miejsce w tym świecie, każde państwo, kościół, rząd ludzki, wszystko, co zachowało formę w tym piekle, jest na jego usługach. Wszystko, co określone, co odtad-dotąd, co ujęte w rubryki, zapisane  w rejestrach, ponumerowane, zewidencjonowane, zaprzysiężone; wszystko, co zgromadzone, wystawione na widok, zaetykietowane. Wszystko, co zatrzymuje: domy, fotele, łóżka, rodziny, ziemia, sianie, sadzenie, doglądanie jak rośnie.  Planowanie, czekanie na rezultaty, wykreślanie rozkładów, pilnowanie porządków. Dlatego odchowaj swoje dzieci, skoro juz je nieopatrznie urodziłaś, i ruszaj w drogę; pochowaj rodziców, skoro już niebacznie powołali Cię do istnienia - i idź. Wynieś się daleko, poza zasięg jego oddechu, poza jego kable i przewody, anteny i fale, niech cię nie namierzą jego czułe instrumenty.

Kto się zatrzyma – skamienieje, kto przystanie, zostanie przyszpilony jak owad, jego serce przebije drewniana igła i stopy będą przedziurawione i przybite do progu i powały.(…).

To dlatego tyrani wszelkiej maści, piekielni słudzy, mają we krwi nienawiść do nomadów - to dlatego prześladują Cyganów i Żydów, to dlatego przymusowo osiedlają wszystkich wolnych ludzi, naznaczają adresem, który dla nas jest wyrokiem.

Chodzi im o zbudowanie zastygłego porządku, o uczynienie czasu pozornym. O to, żeby dni stały się powtarzalne i nie do odróżnienia, o zbudowanie wielkiej machiny, w której każde stworzenie będzie musiało zająć swoje miejsce i wykonywać pozorne ruchy. Instytucje i biura pieczątki, okólniki, hierarchia i szarże, stopnie, podania i odmowy, paszporty, numery karty, wyniki wyborów, promocje i zbieranie punktów, kolekcjonowanie, wymienianie jednych rzeczy na drugie. (...)

Ruszaj się, ruszaj. Błogosławiony, który idzie.

*Przy recenzji książki Lessing znalazłam rekomendację Tokarczuk, która napisała, że dla niej jest to wielka pisarka. Jak widać po poprzednim wpisie, mnie Lessing rozczarowała, ale jeśli Tokarczuk ją poleca, to chyba sięgnę po inne książki - może po prostu nie trafiłam z pozycją.